درمان پارگی و کشیدگی رباط‌های زانو بدون جراحی

لیگامان ها یا رباط ها بافت‌های ضخیمی هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر اتصال می دهند. دو رباط مهم زانو عبارتند از رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی است که توسط آنها استخوان ران به استخوان تحتانی ساق پا می شود. وارد شدن فشار زیاد روی این رباط ها می‌تواند باعث کشیدگی یا پارگی رباط زانو شود. رباط های زانو عبارتند از:

• رباط طرفی داخلی (MCL)
• رباط صلیبی قدامی (ACL)
• رباط طرفی خارجی (LCL)
• رباط صلیبی خلفی (PCL)

تقریبا یک پنجم از تمام آسیب دیدگی ها ی رباط زانو (کشیدگی و پارگی رباط صلیبی) که درفعالیت های ورزشی ایجاد می‌شود، مربوط به رباط صلیبی قدامی است. پارگی رباط صلیبی زانو باعث ضعیف شدن مفصل زانو و درد در زانو می‌شود. خوشبختانه در اکثر موارد آسیب دیدگی رباط زانو را با روش‌های بدون جراحی می توان به صورت موفقیت آمیزی درمان کرد.

علائم و نشانه ها

علائم پارگی رباط صلیبی زانو و کشیدگی رباط به شدت کشیدگی یا پارگی رباط بستگی دارد. در ادامه علائم پارگی رباط زانو را به تفکیک شدت آسیب دیدگی شرح خواهیم داد:

• علائم آسیب دیدگی درجه ۱: در آسیب دیدگی درجه ۱ رباط زانو (کشیدگی رباط)، رباط در واقع کشیده شده اما در واقع پاره نمی‌شود. اگر چه، مفصل خیلی آسیب نمی‌بیند و تورم ایجاد نمی شودنمی‌کند، اما کشیدگی رباط صلیبی، رباط ها را مستعد آسیب دیدگی مجدد می کند.
• علائم آسیب دیدگی درجه ۲: در این نوع پارگی رباط زانو، رباط تا اندازه‌ای پاره می‌شود (پارگی رباط ناقص یا جزئی). تورم و کبودی رایج است و عموما بیمار به سختی می‌تواند از مفصل استفاده کند و حرکت دادن آن درد زیادی را به وجود می‌آورد.
• علائم آسیب دیدگی درجه ۳: رباط به طور کامل پاره می‌شود و باعث تورم و بعضی اوقات خونریزی در زیر پوست می‌شود. در نتیجه پارگی رباط زانو به صورت کامل، مفصل بی ثبات می‌شود و نمی‌توان وزن بدن را تحمل کند. در اکثر موارد پس از پارگی رباط زانوی درجه سه هیچ دردی احساس نمی‌شود، زیرا تمامی فیبرهای درد در زمان آسیب دیدگی، پاره می‌شوند.

علت

علت پارگی رباط صلیبی قدامی معمولا به یکی از دلایل زیر رخ می دهد:

• تغییر جهت سریع پا
• ایستادن ناگهانی در هنگام دویدن
• کم کردن ناگهانی سرعت هنگام دویدن
• فرود آمدن اشتباه در هنگام پرش
• برخورد مستقیم زانو با عوامل خارجی

مطالعات زیادی ناثبات کرده است که در بعضی ورزش‌های خاص وقوع آسیب و پارگی رباط صلیبی قدامی در زنان بیشتر از مردان است. گفته می‌شود آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو به خاطر تفاوت در شرایط فیزیکی، قدرت عضلانی و کنترل عصبی عضلانی است. دیگر علت مطرح شده برای احتمال آسیب دیدگی بیشتر رباط زانو در زنان تفاوت نحوه قرار گرفتن لگن خاصره و اندام‌های تحتانی (پا) و تاثیر استروژن بر ویژگی‌های رباط‌ها.

تشخیص

تشخیص با بررسی کامل سابقه پزشکی و معاینه شروع می شود، سپس پزشک روش‌های تشخیصی دیگر آسیب دیدگی رباط های زانو را تجویز می کند که شامل موارد زیر می شود:

• تصویر برداری با اشعه ایکس
• ام آرای
• آرتروسکوپی

درمان

در موارد اسیب دیدگی هایی که وخیم نیستند (پارگی ناقص و کشیدگی رباط زانو)، درمان پارگی رباط صلیبی با روش های بدون جراحی ممکن است. بعضی از راه های غیر جراحی درمانی ساده، به بیمار این امکان را می‌دهد تا بتواند سطح فعالیت های قبلی خود برسد.اهداف اصلی این روش‌های بدون جراحی در درمان پارگی رباط صلیبی زانو دارای کاهش درد و ورم، بازیابی دامنه حرکتی طبیعی مفصل به طور کامل، بهبود استقامت و ثبات مفصل و بازگشت به سطح فعالیت های قبل از آسیب دیدگی.

روش‌های درمانی آسیب‌های رباط زانو در کلینیک تخصصی زانو درد شامل دارو درمانی ، فیزیوتراپی و ورزش ، تزریق پی ارپی ، تزریق گاز ازن، تزریق استروئید و تجویز زانو بندهای طبی مخصوص می‌باشد. این روش‌های درمانی بدون جراحی در ادامه شرح داده می‌شود:

دارو

درمان اولیه آسیب رباط زانو با دارو بر کاهش درد و تورم زانو تمرکز می‌شود. کنترل درد برای مراقبت مناسب از بیمار بسیار اهمیت دارد. برای کاهش درد و التهاب، داروهای مسکن و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی تجویز می‌شود.

یکی از روش‌های درمانی غیر جراحی پارگی تاندون زانو تزریق استروئید به ناحیه آسیب دیده است. هدف از این نوع درمان کاهش التهابی است که پس از آسیب دیدگی رباط های زانو به وجود می‌آید.

فیزیوتراپی و ورزش

برخی از روش‌های فیزیوتراپی، به همراه حرکات ورزشی، می تواند عملکرد طبیعی را به زانو بازگرداند. اهداف اصلی توانبخشی کاهش درد و تورم، بهبود دامنه حرکتی مفصل، بهبود استحکام و ثابت مفصل و از سرگیری فعالیت های قبل از آسیب می‌باشد.

اولین مرحله درمانی کاهش ورم است. تا جایی که درد اجازه دهد، بیمار می‌تواند حرکات کششی‌ای را برای عضلات همسترینگ و چهار سر ران و حرکات استقامتی سبک را انجام دهد. پس از یک هفته، مرحله دو توانبخشی را می‌توان شروع کرد. در این مرحله، سعی می‌کنیم هر گونه ورم را از بین ببریم و دامنه  حرکتی کامل را بازیابی کنیم. می‌توانیم در هر جلسه استقامتی حرکات استقامتی پویایی را ارائه کنیم و ماساژ مالشی عمیق را می‌توان اضافه کرد. مرحله سوم ( پس از دو هفته) شامل حفظ دامنه حرکتی، برابر سازی استحکام هر دو پا و از سرگیری سطح فعالیت قبلی است. بیمار جلسات حرکات کششی و استقامتی را ادامه می‌دهد. شدت و تعداد این حرکات تا زمان برابر شدن استحکام هر دو پا افزایش پیدا می‌کند.

تزریق اوزون

روش درمان زانو درد با استفاده از تزریق ازن برای انواع مشکلات زانو مفید و موثر می باشد. در انواع آسیب دیدگی رباط‌های زانو، این روش درمانی باعث بهبود جریان خون در بافت آسیب دیده می شود و بدین ترتیب با فراهم کرد مواد مغذی در بافت، باعث تسریع در بهبودی می شود. در این روش ترکیبی از ازون، پروکائین و ویتامین بی ۱۲ و مواد دیگر به بافت آسیب دیده زانو تزریق می شود، و باعث از بین رفتن تورم می شود و رسوبات فیبری را تحریک می کند، تا باعث شود سلول ها با استفاده از این رسوبات، بافت آسیب دیده را ترمیم کنند. تزریق ازن باید هر ۱ الی ۲ هفته یکبار تکرار شود، بیماران پس از یک الی دو جلسه درمانی به بهبودی و نتایج دلخواه (تسکین زانو درد و از بین رفتن تورم) می رسند.

تزریق PRP

تزریق PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت، یکی از روش های درمانی موثر در درمان درد زانو ناشی از آسیب دیدگی های رباط صلیبی پا می باشد. در این روش با استفاده از خون بیمار، پلاکت های تغلیظ شده را می گیرند، به دلیل اینکه پلاسمای غنی از پلاکت، حاوی فاکتورهای رشد است، باعث تسریع در روند بهبودی زانو درد می شوند.

هدف از تزریق پی آر پی درمان آسیب دیدگی توسط بدن می باشد، این روش نه تنها منجر به رفع علایم  از جمله زانو درد می شود، بلکه باعث بهبودی نیز می شود. تاثیر این روش تا حدی است که گاهی لزوم استفاده از دارو و جراحی را برای بیمار از بین می رود. این روش برای درمان درد زانو ناشی از آسیب دیدگی های تاندون، رباط، غضروف و استخوان های زانو و همچنین در موارد ابتلا به آرتریت مورد استفاده قرار می گیرد.

ابتدا مقدار کمی خون از بیمار گرفته می شود، سپس با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ در سرعت بالا چرخانده می شود، تا بدین ترتیب پلاکت ها تغلیظ شوند. سپس مایع حاصل دور ناحیه آسیب دیده و یا در نزدیکی آن تزریق می شود. غلظت فاکتورهای رشد با این روش ۳ الی ۵ برابر بیشتر از حالت نرمال خون می شوند.

با توجه به نوع آسیب دیدگی رباط زانو (کشیدگی یا پارگی رباط صلیبی زانو) و واکنش اولیه بیمار به درمان، پزشک یک الی چند مرحله تزریق پی آر پی را تجویز می کند. هنگام تزریق پزشک از تصویربرداری با اشعه ایکس و یا اولتراسوند برای پیدا کردن محل دقیق تزریق استفاده می کند. این روش عوارض جانبی ندارد، زیرا پلاسمای غنی از پلاکت از خون خود بیمار گرفته می شود و درصد احتمال واکنش بدن به آن صفر می باشد.

زانو بند (بریس)

زانو بندهای طبی مخصوص برای ثبات بخشیدن به زانو و محافظت از آن در برابر آسیب دیدگی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.  یک زانو بند طبی استاندارد با روش های زیر به بیمار کمک می کند:

• تسکین زانو درد
• استراحت دادن رباط های زانوی آسیب دیده با برداشتن بخشی از فشار وارده به آنها
• محافظت از ساختارهای آسیب دیده رباط زانو در برابر آسیب بیشتر
• فراهم کردن امکان بهبودی اولیه رباط زانو
• پیشگیری از آسیب بیشتر از طریق محافظت یا ثابت کردن مفصل

درمان اکثر آسیب دیدگی های رباط زانو با روش های بدون جراحی مانند ورزش و حرکات اصلاحی، فیزیوتراپی، تزریق اوزون، PRP، زانو بند طبی، دارو و... انجام می شود. جراحی رباط زانو به ویژه جراحی رباط صلیبی زانو اکثرا در موارد پارگی کامل رباط انجام می شود، زیرا روش های بدون جراحی بیشتر در موارد کشیدگی و پارگی رباط زانو (پارگی ناقص) منجر به درمان می شوند.

برای درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو روش های دیگری ازجمله تحریک الکتریکی عصب از روی پوست، شاک ویو و ... نیز وجود دارد.